Hapo zamani za kale, katika kijiji kimoja kilicho katika bonde , kuliishi mkulima mwenye bidii anayeitwa Amosi.
Amosi alikuwa anamiliki punda aitwaye Kapteni na paka mwerevu aitwaye Shabiki. Kila juma,
Amosi alikuwa akipeleka mazao yake kwenye duka soko lenye biashara nyingi katika mji wa karibu kuuza.
Kwa muda mrefu, korongo aliogopa kumtembelea mamba. Hatimaye walijadiliana pamoja, na kukubaliana kwamba atamtafutia mamba mabawa. Kwa hivyo awe na subira. Mamba alikubali korongo kunywa maji katika ziwa. Hata hivyo mamba hajawahi kulala kamili kwa kuwa jicho lake moja halifungi.
Morani aliona chupa kubwa mezani. Alifurahishwa na bahati nzuri aliyoipata, akafungua kifuniko na kuweka mkono wake ndani ya chupa.
Morani alikamata biskuti nyingi kadiri mkono wake mdogo ungeweza kushika. Lakini alipojaribu kuutoa mkono wake kwenye chupa alishindwa kwani alikuwa ameshikilia biskuti nyingi sana!
Aligeuza mkono wake huku na kule, akijaribu kuutoa mkono wake bila kuwachilia zile biskuti, lakini hakufanikiwa.
Alidhamiria kupata yote. Hakulegeza mkono wake hata kidogo. Mama yake akamwita.
Nitafanyeje? Musa akajiuliza . Akakumbuka vile alivyoadhibiwa kwa kutosikia na mara moja akaachilia zile biskuti na kutoa mkono wake kutoka kwa chupa.
Nguruwe alipika keki moja kubwa.
Atagawia nani?
Punda anataka.
Paka anataka.
Mbuzi anataka.
Wote ni marafiki zake.
Wote anawapenda.
Wote walikula keki.
Mzee panya alifikiri kwamba alikuwa akifanya jambo la busara kwa kwenda kwa mbuzi mkia nono kuuliza mnunuzi wa mahindi yake, lakini iliambulia patupu alipoangukiwa na tawi la mti.
Kulingana na ng’ombe mmoja mzee panya aliibiwa mahindi yake akiwa amepoteza fahamu. Mbuzi alikuwa mtukutu sana kwani alikuwa anapenda kutafuna nguo. Isitoshe, wakati mzee panya aliporudiwa na fahamu alijipata bila vazi lolote.
Ilishangaza wengi kujua kwamba mzee panya anaweza kuwa amepoteza mahindi na mavazi yake mwenyewe.
Wanyama wote walialikwa katika mchezo wa riadha ndani ya kichaka. Wanadamu waliona kama burudani.
Siku moja jua likiwa limechomoka, kombamwiko aliamua kwenda safarini kukukutana marafiki wenzake. Akiwa njiani alikutana na panzi ambao walimchukia sana.
“Habari yako bwana panzi?” aliita kombamwiko. “Jamani, unakula sana asubuhi!”
“Hiyo ni kwa sababu mimi niwe kipepeo mkubwa siku moja,” panzi alijibu. “Wanyama wadogo kama wewe hawahitaji chakula kingi, lakini wanyama wakubwa na wenye nguvu kama mimi wanahitaji chakula kingi!”
“Bila shaka wewe utakuwa mkubwa!” alisema kombamwiko, “lakini nguvu unayo kweli?”
“Je, unafikiri mimi sina nguvu?” aliuliza panzi, akionekana kushangaa na kuwa na hasira kidogo.
“Nina uhakika uko na nguvu” alisema kombamwiko. “Lakini wewe uko na nguvu zaidi kuliko mimi?”
Panzi alidhani kuwa hajasikia vizuri.
“Nguvu? Wewe?”
“Ndiyo, mimi.”
Panzi akaangua kwa kicheko.
“Unacheka kwa sababu hujui jinsi nilivyo na nguvu,” alisema kombomwiko. “Nitakuruhusu univute miguu bila kupasuka.”
“Nivute miguu yako?!” alicheka panzi. “Hoo-hooo – hoooo!! Naam, endelea! Nijaribu uone jinsi nilivyo na nguvu!”
Kombomwiko alijiandaa na kujianika ili panzi waweze kuvuta miguu yake.
“Unapohisi una bguvu, usisite kuvuta,” alisema, “au nitaondoka na kujitangaza mwenye nguvu zaidi!”
“Naomba nikufunge macho ili usione nikitokwa na jasho” aliomba panzi.
Panzi alikimbia hadi kwenye mlima wa udongo .
Aliwaona mchwa wakijenga makao yao na kwa umbali, akawaita wale mchwa. Mchwa walipomkaribia alisema, “Mchwa watukufu nyinyi ni wa bidii sana lakini mna nguvu?”
“Sisi ndiye wanyama wenye nguvu na bidii zaidi duniani!” wakapiga kelele mchwa.
“Nitakuonyesha jinsi mmepotoshwa,” panzi alisema. “Hebu njooni muone kombamwiko mwenye nguvu zaidi.”
“Na kisha?”, wakauliza mchwa.
“Myavute miguu yake”, panzi aliwajibu
Mchwa wote wakaangua kwa kicheko.
“Sawa, tunaouwezo,” walicheka.” Wacha tujaribu!”
Moja kwa moja mchwa wakakamata kombamwiko kwa miguu. Kisha panzi akakimbia ufukweni na kukimbilia msituni, akajificha nyuma ya mti na kwa sauti akatamka, “VUTA!”
Kombamwiko, akiwa na nia ya kumtupa panzi juu angani ili kumtisha, alizungusha mwili wake na kujipindapinda kwa nguvu. Mchwa walikabiliana na vuta nikuvute. Kombamwiko ambaye alikuwa amezibwa macho, alistaajabia nguvu za panzi.
Mchwa walivuta na kunyanyuka na kutumia miili zao kwa nguvu zote, huku kombamwiko akipiga mayowe. Hatimaye mende alikatikakatika na wale mchwa walibaki na vipande vipande vya mwili wake.
Kuanzia wakati huo na hadi sasa kila wakati kombamwiko hufanya shughuli zake usiku na akionekana anajificha haraka na kukimbia ili asionekane .
Katika nchi kubwa ya Matembezi palikuwa na mfalme aliyeitwa Akilibandia na yeye na watu wake wote walisherehekea sikukuu nyingi kwa kupiga ngoma, kucheza na kula.
Mfalme wa mbingu hakufurahia na alianza kuwa na hasira kwa sababu watu walichafua hewa kwa moshi na kelele nyingi. Watu walikula zaidi ya walivyoweza kula na kusababisha uchafuzi wa mazingira.
Hapo zamani za kale wakati watu hawakulazimika kupanda mbegu na kuvuna chakula ili wale. Watu walipokuwa na njaa walipumua hewa safi kwa kuvuta pumzi kutoka angani. Anga ilikuwa katika hali nzuri sana.
Mfalme Akilibandia alitaka watu wake wale kilicho chini kwake na waache kula yalitotoka mbinguni.
Simba walikuwa wamelala msituni, kila mmoja alikuwa amelala kifudifudi kutokana na makali ya njaa . Hapo karibu panya mdogo alipitia akiwa na woga na bila kutarajia na katika harakati ya kuondoka, alikimbia ndani ya pua ya Simba mmoja.
Akiwa ameamshwa kutoka usingizini, simba alimkamata panya kwa makucha yake makubwa kwa hasira .
“Nisamehe!” aliomba maskini Panya. “Naomba uniachilie na nitakuambia siri.”
Simba alichekeshwa sana na wazo kuwa Panya angeweza kuwasaidia. Panya alikuwa mdogo na maskini sana. Huyu simba aliwaamsha simba wengine na kuwaonyesha kile alichokuwa nacho kwa makucha.
“Umepata cha kula”, mmoja wa wale simba alisema.
Yule panya mdogo alifungua kinywa chake na kusema akiwa anatetemeka , “Nitawaambia kule mtapata minofu ya nyama.”
Yule simba aliye kuwa naye alimweka chini na wengine walimzunguka.
“Tuambie hiyo siri “, mmoja wa wale simba alisema.
“Nikiwaambia mtapata kula na kushiba.” , panya aliendela kusema.
“Tuambie upesi “, simba mwingine alitamka huku akidondonkwa na mate.
“Kuna mbwa mmoja ambaye anachunga boma ya mbuzi kumi.”, panya alisema.
Simba walijadiliana na kukubali kwenda kuona boma ya mbwa wa mbuzi kumi.
Simba hawakuwa wamekula kwa siku nyingi na walikuwa wanahofia kufa kwa njaa. Waliamua kwenda kwa boma ya mbuzi kumi usiku.
“Tukiambulia patupu tutakumeza kwa kutudanganya.’, simba walitisha yule panya.
“Tahadhari sana, binadamu wanaishi kule.”, aliwaonya panya.
Simba walipuuza maneno ya panya na kuingia katika ile boma. Mbwa alianza kubweka. Simba walimwambia mbwa awache kupiga makelele. Kwa hili, mbwa aliraruliwa matumbo na kupoteza maisha yake.
Simba walipata mbuzi wakiwa wamelala na bila kusita waliwashambulia na kula wote kumi.
Binadamu alipoamka alipata mbwa wake bila matumbo na mizoga ya mbuzi wake kumi . Kwa huzuni alilia kwa sababu ya kifo cha mbwa na hasara ya kupoteza mbuzi wake.
Panya maskini aliposikia binadamu akilia aliingiwa na hofu na kumweleza kuwa simba tisa waliingia boma yake usiku wa manane.
Binadamu aliingiwa na hasira alipoambiwa kwamba simba tisa walivamia boma yake na kusababisha kifo cha mbwa wake na kula mbuzi kumi. Panya hakusita kumwambia maskani ya wale simba tisa.
Binadamu pamoja na wenzake walijihami na kwenda kule wale simba walikuwa mafichoni. Simba wote walikuwa wamelala chali kutokana na shibe ya kula mbuzi kumi.
Binadamu wa kwanza alipowaona alipiga mayowe na wengine wakawarukia na kuwaangamiza wote. Wale simba tisa hawakuweza kutoroka kwa vile walikuwa wameshiba.
Mzee Kasumba hakulala hiyo siku alipoambiwa atafute machozi ya samaki.
“Nitajua aje ni machozi? Nitajua kama ni maji?”, mzee Kasumba akaijiuliza.
Kukamata machozi ya samaki haikuwa rahisi , kwa sababu samaki walikuwa ndani ya maji kila wakati, pamoja na machozi yanahitaji kuhifadhiwa vizuri ikiwa yatapatikana. Mradi huu unahitaji subira sana.
Mzee Kasumba alijaribu mbinu nyingi kutega samaki na jinsi ya kuhifadhi machozi ipasavyo mara tu alipowakamata.
“Katika majaribio mengi nilinasa maji chumvi bila kujua. “
Siku moja mzee Kasumba alipata kuvua samaki wengi lakini hakupata hata tone moja la machozi.
“Mzee unatatizo gani?”, samaki mmoja akauliza.
Mzee Kasumba alikuwa akilia aligutuka na kushindwa kutamka.
“Usiwe na hofu niambie unachotaka”, samaki aliendelea kusema.
Mzee aliporudiwa na fahamu alijibu kuwa alikuwa akitafuta machozi ya samaki.
Samaki kusikia hayo alishangaa na kumuliza sababu ya kutaka machozi ya samaki.
Mzee Kasumba akamweleza kuwa angelipata utajiri ikiwa angelipata machozi yake.
“Nirudishe majini basi”, samaki akamjibu “Nitakueleza jinsi utakavyopata machozi yangu.” , samaki akaendelea.
Bila kufikiria mara mbili mzee Kasumba akatupa yule samaki majini na kusubiri jibu.
Muda uliyoyoma bila jibu na kwa hasira akatupa takataka ndani ya maji ili samaki arudi kutoka majini.
Hadi leo maji baharini imejaa takataka kwa sababu hakuna aliyewahi kuona machozi ya samaki.
